W związku z działalnością prowadzonego przez Pana Ośrodka Dokumentacji i Studiów Społecznych, a zwłaszcza w związku z przyznanymi przez tenże Ośrodek w roku bieżącym nagrodami, zwrócił się Pan do mnie jako Przewodniczącego Komisji Episkopatu d/s Apostolstwa Świeckich z prośbą o wypowiedź na temat tej kluczowej sprawy w życiu Kościoła i społeczeństwa katolickiego, jaką jest to apostolstwo.

Ażeby odpowiedzieć na to życzenie, należałoby poruszyć szeroki wachlarz zagadnień, które znalazły swój wyraz w nauczaniu Soboru Watykańskiego II. Są to zagadnienia równocześnie doktrynalne i pastoralne, które stanowią całokształt tzw. teologii laikatu. Są to – na tym podłożu – rozliczne zagadnienia praktyczne, to bowiem, co z grecka ujmujemy w określeniu „laikat”, wskazuje na swoistą i autentyczną postać życia i działania Kościoła. Dość wiele już na ten temat powiedziano i napisano, nie uważam za możliwe powtórzyć czy streścić tego wszystkiego w niniejszym liście.

Nie uważam również za możliwe zdać sprawę z poczynań Komisji Episkopatu Polski d/s Apostolstwa Świeckich, mimo że poczynania te są skromne w stosunku do wielkości zagadnienia, jakiemu usiłujemy służyć.

Wiadomo, że Kościół w Polsce nie dysponuje tym (…) środkiem apostolstwa, jaki (…) stanowią organizacje katolickie ludzi świeckich. Stąd znaczenie parafii i rodziny oraz dojrzałości osobistej każdego chrześcijanina w różnych środowiskach, w których przebiega życie i kształtuje się działalność świeckich katolików w Polsce.

W tym też kierunku staramy się iść, jak o tym świadczy choćby przygotowane przez Komisję a zaakceptowane przez Konferencję Episkopatu pierwsze polskie Dyrektorium Apostolstwa Świeckich. Wypada dodać, że dokument ten (…) stanowi proste tylko przystosowanie do naszych polskich warunków i potrzeb ogólnej wizji apostolstwa świeckich ukształtowanej przez Sobór Watykański II.

W wypadku środowiska ODiSS mamy do czynienia z jednym z bardzo nielicznych wśród polskiego laikatu katolickiego zespołów formalnych. Komisja nasza szuka kontaktu również i z tymi zespołami, jak o tym świadczy nasze spotkanie odbyte w dniu 30 listopada ubiegłego roku. W spotkaniu tym uczestniczyli nadto przedstawiciele takich środowisk jak Kluby Inteligencji Katolickiej, redakcje „Tygodnika Powszechnego”, „Znaku” i „Więzi”, wydawnictwa św. Wojciecha z Poznania i św. Jacka z Katowic. Krakowskie towarzystwo im. ks. Piotra Skargi, wreszcie – szczególnie ważne środowisko Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Przebieg i problematyka tego spotkania są Panu znane, bo również w nim uczestniczył.

Nie wchodząc w szczegóły, pragnę podkreślić tę zasadniczą sprawę, jaką – wedle nauki Kościoła wyrażonej zwłaszcza przez Vaticanum II – jest prawo i obowiązek katolików świeckich do kształtowania całego porządku doczesnego wedle światła Ewangelii. Prawo to i zarazem obowiązek obejmuje takie dziedziny jak kulturę, życie społeczne, ekonomiczne i polityczne, stosunki wewnętrzne i międzynarodowe.

Kościół żyje swoim własnym życiem, spełniając powierzone sobie przez Chrystusa Pana posłannictwo w świecie, który zawsze jest jakimś „światłem współczesnym”, jak głosi tytuł soborowej konstytucji. Łączy się s tą sprawą ściśle problem wolności religijnej: miarą wolności Kościoła jest możliwość spełnienia swojego posłannictwa w pełnym jego wymiarze.

Wiadomo Panu Posłowi, że te sprawy nie przestają stanowić zasadniczej troski Episkopatu Polski, a w szczególności Komisji, której przewodniczę. Pozwalam sobie załączyć tekst wspomnianego uprzednio Dyrektorium Apostolstwa Świeckich oraz mój komentarz do tego tekstu, jaki przedstawiłem wobec rzymskiej Rady Świeckich (Consiliom de Laiis).

Przesyłając serdeczne pozdrowienia oraz gratulacje dla laureatów tegorocznych nagród ODiSS, życzę Panu i Wszystkim Błogosławieństwa Bożego.